Als historica en fanatiek hardloper leek het mij mooi mijn twee passies te verenigen. Er is veel geschreven over de geschiedenis van het hardlopen en veel lopers zullen enigszins bekend zijn met het ontstaansverhaal van de marathon (over de boodschapper die van Marathon naar Athene liep en toen stierf). Wanneer we echter kijken naar de geschiedenis van het hardlopen en de marathon, moeten we ons wel beseffen dat deze zeer gericht is op mannen. Daarom ging ik vanuit mijn specialisatie vrouwengeschiedenis op zoek naar enkele opmerkelijke zaken omtrent vrouwen en hardlopen.

De geschiedenis van vrouwen die hardlopen is eigenlijk heel jong. Jarenlang heersten er allerlei vooroordelen en was hardlopen slechts een mannensport. Vrouwen zouden te fragiel zijn en te zwak. Zeker als het aan zou komen op het rennen van een marathon. Ook heerste er een sterk bijgeloof dat de baarmoeder van de vrouw er tijdens het rennen uit zou kunnen vallen. Dat de baarmoeder werd gezien als een ‘losstaand organisme’ met een eigen wil, is iets dat we al bij de Oude Grieken zagen. (In mijn masterscriptie over Zwangerschappen in de Oudheid heb ik hier ruimschoots aandacht aan besteed.) Die denkwijze van de Oude Grieken is lang in onze moderne tijd doorgevoerd en deze kunnen we dan ook nu met recht achterhaald noemen.

Olympische Spelen
Als we het toch over de Oude Grieken hebben in het kader van sport, moet ik meteen denken aan de Olympische Spelen. Deze spelen zouden officieel zijn begonnen in 776 v.Chr. en zijn toen de Grieken door de Romeinen geregeerd werden, overgenomen. Alleen mannen mochten deelnemen aan de Olympische Spelen. En alleen ongehuwde vrouwen mochten komen kijken. Saillant detail was dat de mannen de sporten naakt uitoefenden.
    Vrouwen hadden hun eigen spelen: de Heraia. Over deze spelen is weinig bekend, al weet men wel dat de vrouwelijke deelnemers gekleed waren. De spelen bestonden uit een aantal korte loopwedstrijden. Het werd echter niet aangemoedigd dat vrouwen atleet zouden worden. Alleen in Sparta werd hier een uitzondering in gemaakt om dat de Spartanen geloofden dat sterke vrouwen sterke krijgers zouden voortbrengen.
    De eerste ‘moderne’ Olympische Spelen werden in 1896 georganiseerd in Athene. De deelname stond toentertijd nog niet open voor vrouwen. Vanaf 1900 mochten de eersten vrouwen deelnemen, maar nog niet aan atletiekonderdelen. Het duurde tot 1928 voordat vrouwen mee mochten doen aan atletiekonderdelen, vanaf de Olympische Spelen in Amsterdam. Wanneer ik nu langs het Olympisch Stadion loop tijdens het hardlopen, realiseer ik me elke keer weer hoe bevoorrecht ik toch ben dat ik in deze tijd geboren ben.

Marathon
De geschiedenis van de marathon brengt ons terug naar 490 v. Chr. Dit ontstaansverhaal van de boodschapper die van Marathon naar Athene liep en stierf, zal ik binnenkort uitgebreid beschrijven op mijn blog. De eerste ‘moderne’ marathon werd georganiseerd tijdens de eerste ‘moderne’ Olympische Spelen. Vrouwen werden lang uitgesloten van deelname, ze zouden te fragiel zijn en de inspanningen van zo’n zware wedstrijd niet aan kunnen. Er waren echter vrouwen die direct het tegendeel bewezen. Zo liep de Griekse vrouw Stamata Revithi al in 1896 het Olympische marathonparcours. Omdat vrouwen niet mochten deelnemen, liep ze de marathon één dag na de mannen.
    Mijn naamgenoot, de Britse Violet Piercy, was de eerste vrouw die een officieel getimede marathon volbracht in 1926. Maar omdat vrouwen officieel niet mochten deelnemen, werd deze tijd niet meegeteld. Pas vanaf 1972 mochten vrouwen officieel deelnemen aan een marathon: de Boston Marathon. En pas vanaf 1984 mochten vrouwen deze afstand officieel lopen tijdens de Olympische Spelen. Dit is slechts zes jaar voordat ik geboren werd en het blijkt maar weer dat gelijkheid niet zo vanzelfsprekend is als wij denken.

Roberta Gibb
Een belangrijke vrouw in de strijd om gelijkheid op het gebied van hardlopen is Roberta ‘Bobbi’ Gibb. De Amerikaanse Gibb was de eerste vrouw die de Boston Marathon uit liep. Dit gebeurde in het jaar 1966 en ze liep ‘illegaal’ mee met de Boston Marathon omdat vrouwen officieel nog niet deel mochten nemen. Gibb had zich officieel in willen schrijven, maar kreeg van wedstrijdleider Will Cloney een brief terug waarin stond dat vrouwen fysiek niet in staat waren tweeënveertig kilometer hard te lopen en dat dit bovendien niet mocht volgens de internationale sportregels. Voor Gibb was dit ‘Reden te meer om mee te doen.’
    Ze vermomde zich in mannenkleren en verstopte zich vlak bij de start van de Boston Marathon in de bosjes. Toen ongeveer de helft van het deelnemersveld was gepasseerd, voegde ze zich tussen de mannen. Toen ze tijdens het hardlopen haar vermomming uittrok, was ze bang dat de mannelijke lopers negatief zouden reageren. Maar ze werd juist door hen gesteund en de mannen moedigden haar aan tijdens het hardlopen. Vastbesloten om een goede tijd neer te zetten, finishte Gibb de marathon in 3 uur en 21 minuten. Maar omdat ze niet officieel meedeed en ook geen startnummer droeg, werd haar tijd niet officieel vastgelegd. Gibb had de hele wereld bewezen dat vrouwen fysiek in staat waren een marathon te lopen. Tegelijkertijd bleek er meer steun van mannen te zijn dan verwacht. En hoewel Gibbs prestatie voorpaginanieuws was, kwam deze niet officieel in de boeken te staan.



Katherine Switzer
Veruit de bekendste vrouw op het gebied van vrouwen en marathons is de Amerikaanse Katherine Switzer. Switzer schreef zich in 1967 in voor de Boston Marathon, onder de naam K.V. Switzer. De organisatie wist hierdoor niet dat ze een vrouw was en ze mocht officieel meedoen met de marathon. Door de slechte weersomstandigheden bij de start viel ze niet op en zo kon ze als eerste vrouw ‘officieel’ starten. Switzer was bang voor de reacties van de mannelijke lopers, maar deze moedigden haar, net als bij Gibb, juist aan.
    Ook de journalisten merkten Switzer al snel op en zo duurde het niet lang voordat de organisatoren doorkregen dat er een vrouw meedeed aan ‘hun’ marathon. Ze voelden zich misleid. Medeorganisator Jock Semple zocht Switzer op en probeerde haar hardhandig uit de race te verwijderen. Dit voorval is vastgelegd op de ‘iconische’ foto hierboven. Semple greep Switzer en schreeuwde: ‘Donder op uit mijn wedstrijd en hier met je startnummer!’ De mannen rondom Switzer namen het voor haar op en gooiden Semple uit de weg. De rest van de race bleven ze Switzer beschermen en ze finishte in 4 uur en 20 minuten.
    Hoe gruwelijk Switzers foto ook is, juist de aandacht die deze teweeg bracht heeft veel positiefs gebracht voor de emancipatie van vrouwen in de marathon. Vanaf 1972 mochten vrouwen officieel deelnemen aan de Boston Marathon.

Dit zijn slechts enkele verhalen over vrouwen en hardlopen. Het leek mij mooi om deze op Internationale Vrouwendag met jullie te delen. Er zijn nog tal van andere verhalen en deze zullen in de toekomst zeker volgens op mijn blog.
    Ik wil deze eerste verhalen vandaag graag delen omdat we niet moeten vergeten dat er zo’n lange tijd zoveel ongelijkheid heerste op het gebied van hardlopen. De ‘acceptatie’ van vrouwen in de marathon is iets relatief nieuws en dit is iets dat we ons moeten blijven realiseren. Ik zeg niet dat elke vrouw of man een marathon moet lopen, maar we moeten blij zijn dat we dit allemaal zouden mogen als we hier onze zinnen op zetten. Mannen en vrouwen zijn beiden sterk en kunnen een marathon lopen. Roberta Gibb stelde: ‘Ik bedacht bij mezelf hoeveel vooroordelen er zouden sneuvelen als ik tweeënveertig kilometer lang gewoon zou blijven doorlopen.’ En die vooroordelen zijn ook zeker gesneuveld!

Ik ben heel benieuwd naar jullie reacties! Reageren kan door een reactie te plaatsen, of een persoonlijk berichtje te sturen naar info@ultravioletruns.com of Instagram.

Liefs,

Violet
@ultravioletruns